CanEVER Audio • Diapason • Duende Criatura • Fletcher Audio • Living Voice • Lyra • Music Tools • Nottingham Analogue • Phantom Cable • Rosso Fiorentino • Trichord Research
Een nieuwe standaard.Het komt niet vaak voor dat de audiowereld een echte innovatie kent. De ZeroUno DAC (Italiaans voor nul-een) van Mario Canever is er een. Een dac die qua principe tot op het bot is ontleed, ontdaan van alle mogelijke verstoringen in het rekenproces en van een nieuwe architectuur is voorzien. Het resultaat is revolutionair!
Inmiddels is het CanEver productprogramma uitgebreid van één naar twee producten. De ZeroUno DAC is nu ook beschikbaar als combinatie van dac en voorversterker: de ZeroUno PLUS. Laatste nieuws: een klasse A hybride eindversterker is in het eindstadium van ontwikkeling. En weer zal dit nieuwe apparaat een smak aan gedurfde technologische vernieuwingen in zich hebben.
Analogue Audio Products levert high-end dac's van CanEVER Audio.Elk jaar gaan Josien en ik in mei naar de Hi End beurs in München. We zijn er dan niet om te zoeken naar nieuwe producten, maar vooral om de fabrikanten van onze merken te begroeten. Meestal gaan we als eerste naar de stand van Diapason. Ten slotte was Diapason destijds het eerste product van ons nieuwe bedrijf. De relatie met Diapason is niet alleen zakelijk, maar ook vriendschappelijk geworden.
Ook deze keer in mei 2016 gingen we na aankomst direct naar Diapason. Het was er al heel druk. Rainer Israel, de Diapason importeur voor Duitsland, was er ook. Mijn oog viel direct op een apparaat dat er uitzag als een mooie single-ended buizenversterker. Ik vroeg Rainer wat het was. Hij vertelde me dat het geen versterker is, maar een heel bijzondere DA-converter. ZeroUno, stond erop.
Rainer werd weggeroepen voor een klant en verwees me naar Mario Canever. Deze Italiaan stelde zich voor en ik vroeg hem om iets te vertellen over dit apparaat. Direct stak Mario van wal en dompelde me tot over mijn oren onder in informatie. Eerst de principes en daarna de details, onderwijl verwijzingen makend naar technieken en ontdekkingen om zijn verhaal te onderbouwen. Wat een enthousiasme, wat een gedrevenheid en vooral ook: wat een woordenstroom.
Hoe interessant ook, na zeker een half uur monoloog van Mario had ik daarom toch wel een beetje spijt van mijn open vraag gekregen. Ik wist dat ik dat nooit onthouden kon. In elk geval was me wel duidelijk geworden: die ZeroUno DAC zou heel bijzonder kunnen zijn, later ga ik daar toch even verder induiken.
Die dag sprak ik Rainer nog even en hij gaf me een tip: als ik nu naar boven zou gaan, naar de luisterruimte waar ook de Diapason Dynamis stond te spelen, zou ik ook de ZeroUno DAC kunnen horen. Wij naar boven. De Dynamis ken ik als geen ander, die staat immers in onze eigen luisterruimte, en zo hoefde ik me op alleen de dac te concentreren. Wat een zuiver, lichtvoetig en gemakkelijk geluid. Analoog vooral. Bijna on-dac’s, voor zover dat een woord is. Ik merkte dat ik behoorlijk in de ban was geraakt.
Thuis surfte ik eerst naar de website van CanEver AUDIO en las dat het apparaat revolutionaire vernieuwingen kent bij het lezen van muziekmateriaal vanaf een NAS of een pc, Windows of Apple.
Nu gebruiken fabrikanten de term revolutionair nogal erg snel, dus daar raakte ik niet direct van onder de indruk. Verder heel veel informatie, echt Mario. Hijzelf blijkt afgestudeerd in de digitale informatietechnologie en heeft ook een graad in radartechnologie. Rainer vertelde me dat Mario zijn gehele geluidsinstallatie helemaal zelf heeft ontworpen en gebouwd.
Weer terug in Nederland zorgden, zoals dat nu eenmaal gaat in het werkzame leven, andere prioriteiten ervoor dat mijn aandacht voor de ZeroUno DAC weer wat wegebde.
Begin augustus 2016 werd ik gebeld door Rainer. Hij moest op een zaterdag in Nederland zijn en hij wilde me de ZeroUno DAC wel even in onze luisterruimte laten horen. Zulks geschiedde. Opgesteld stonden in dit geval de Opera Grand Callas, aangestuurd door de Synthesis A100 Titan buizenversterker.
Ik was vooral nieuwsgierig naar de weergave van akoestisch opgenomen instrumenten door deze dac. Als bron gebruikte ik de met Trichord Clock 4 gemodificeerde Pathos Endorphin cd-speler, maar nu dus alleen als loopwerk. De cd was Spheres van en met de violist Daniel Hope. De track was Andante van Lera Auerbach.
Die cd ken ik goed, vandaar mijn keuze. Ik had nog de herinnering aan München, en zat bij de eerste tonen dan ook op het puntje van mijn stoel. Spanning, verwachting ook: hoe gaat dit klinken, ga ik dit weer mooi vinden? Na nog geen tien seconden liet ik me terugzakken in mijn stoel: ik hoorde zoveel en dat was zo zuiver en met zo’n gemak en vanzelfsprekendheid als ik nog niet eerder uit een cd had waargenomen. Wat een helderheid en transparantie! Dit kan helemaal niet voor een digitale bron. Fervent analoog liefhebber als ik ben: dit lijkt haast wel van vinyl te komen … zo levensecht, zo overtuigend. Ik was echt geraakt.
Thuis aan de avondmaaltijd liet ik wat ik gehoord had, weer op me inwerken. Dit is toch wel heel mooi. Op zaterdagavond ben ik nog nooit naar mijn werk gegaan, maar deze keer ben ik direct na het eten toch terug gereden, omdat de dag erop Rainer het apparaat weer zou komen ophalen. Zo nieuwsgierig was ik naar meer. Ik wilde van deze ZeroUno DAC genieten en moest en zou nog wat meer muzieksoorten proberen. En genieten deed ik die avond ook, met volle teugen.
Voordat Rainer de dac weer kwam ophalen wilde ik snel nog één ding proberen. Hoe zou de geluidskwaliteit zijn als ik de ZeroUno DAC zou gebruiken zoals hij bedoeld is: aansluiten met een usb-kabel op de digitale usb input en op die manier de muziek vanaf een harde schijf afspelen. Ik heb daarom enkele van de eerder met deze dac beluisterde cd ’s geript en op de harde schijf van mijn laptop opgeslagen.
Daarna heb ik de laptop middels een gewone standaard usb-kabel aangesloten op de ZeroUno en zo dezelfde muziek nog eens afgespeeld en vergeleken. Het resultaat verbaasde me wel. Het was zelfs nog iets beter dan de weergave direct vanaf de cd. En die was al zo verslavend mooi geworden. Direct herinnerde ik me dat Mario Canever mij tijdens zijn uitgebreide uitleg in München, verteld had dat hij zelf de voorkeur gaf aan weergave via de usb-aansluiting, en dat hij na mijn enigszins verbaasde blik direct een voor mij nauwelijks te volgen uitleg gaf.
Zondagmiddag arriveerde Rainer op de afgesproken tijd en pakten we de ZeroUno DAC in. Voor mij was het duidelijk, dit wil ik zelf hebben. Ik heb direct de dac voor eigen gebruik besteld. Puur voor de muziek. Rainer vertelde me dat Alessandro Schiavi van Diapason na de show in München ook direct een ZeroUno DAC voor zichzelf had gekocht. En dat dat blijkbaar ook van toepassing is geweest op alle recensenten van de Hi End beurs die naar de ZeroUno DAC hadden geluisterd! Gelukkig zou mijn eigen dac al over enkele weken geleverd worden.
Voordat ik meer ga vertellen over alle principes achter en technische oorzaken van het bijzonder mooie geluid, eerst het volgende.
Stel je voor: een deskundig vertaler vertaalt een ingewikkelde tekst, bijvoorbeeld een boek van Umberto Eco, van het Italiaans in het Nederlands. Omdat Nederlands een heel andere taal is dan Italiaans, moet de oorspronkelijke tekst op veel plaatsen aangepast en veranderd worden om het verhaal door de Nederlandse lezer te laten begrijpen. Maar de beleving is wel anders dan die van een Italiaanse lezer.
Vervolgens vertaalt een andere, minder professionele vertaler de Nederlandse tekst weer terug in het Italiaans. Je zal begrijpen dat de nieuwe Italiaanse tekst heel anders is geworden dan de oorspronkelijke Italiaanse tekst. De Italiaanse lezers begrijpen nog steeds de tekst, maar de beleving is veel minder “Italiaans” geworden.
Het bovenstaande kan vergeleken worden met wat er gebeurt wanneer een muziekopname gedigitaliseerd wordt en later door de dac van een converter (of van een cd-speler) weer analoog wordt gemaakt. Het digitaliseren van de opname gebeurt met een professionele AD-converter (eerste vertaler). Het weer analoog maken van de digitaal opgeslagen muziek gebeurt met een DA-converter (2e vertaler) die van een veel eenvoudiger technisch niveau is dan de professionele AD-converter. Als je de weergave uit de hifi converter vergelijkt met de oorspronkelijke opname, is er inmiddels een groot verschil ontstaan.
Maar als de Nederlands geworden tekst door dezelfde, eerste vertaler weer terugvertaald zou worden in het Italiaans, zou de oorspronkelijke Italiaanse tekst weer vrijwel gelijk zijn aan het origineel.
Als de kwaliteit van de DA-converter beter is, zal het verschil met de oorspronkelijke opname heel klein worden.
Laten we nu eens kijken hoe de ontwerper van de ZeroUno DAC te werk is gegaan en welke uitgangspunten zijn geformuleerd om deze dac op dit prestatieniveau te brengen:
Voordat ik ga vertellen hoe deze doelen zijn bereikt, eerst nog even iets over ‘crisp’ geluid.
Door jarenlang luisteren naar muziek uit digitale bronnen zoals vroeger de cd-speler en tegenwoordig de streaming (ik noem het liever computeraudio) zijn we gewend geraakt aan de bijwerkingen van digitale muziekweergave.
Hoe goed de kwaliteit soms kan zijn, in het hoog is er ook bij heel goede digitale weergave iets extra’s te horen. Wat dit is, kan heel moeilijk in woorden gevat worden. Het is alsof er iets meesleept in het hoog. Door sommigen wordt dit aangeduid als de ‘hardheid’ van digitale weergave. Dit is was Mario bedoelt met ‘crisp’ geluid. Luister bijvoorbeeld eens naar een piano, een stem of een saxofoon nog voordat dit is opgenomen. En luister daarna naar de digitale weergave van de opname ervan. En vergelijk dit eens met mooie puur analoge opname. Dan begrijp je wat er bedoeld wordt met crisp geluid dat vermeden moet worden omdat het er oorspronkelijk niet was.
Wat was de filosofie en wat zijn de gebruikte ingrediënten om de gestelde doelen te bereiken?
'The dac re-invented' schreef ik bovenaan. Oftewel: 'de dac opnieuw uitgevonden'. Waarin zit de innovatie precies?
Op een zeer belangrijk punt is Mario Canever verder gegaan dan de concurrentie. 99% van de fabrikanten van audiofiele dac’s gebruikt standaard dac-chips, die worden ingezet volgens de manual die de dac-chipfabrikant heeft verstrekt.
Dit is een bijzondere converterchip die oorspronkelijk is ontwikkeld voor da-omzetting van audio- en video signalen. De SABRE32 heeft daarvoor 8 verschillende converters aan boord.
SABRE32 verstrekt voor de ingenieurs die deze chip willen gebruiken slechts één aansluitschema. Het gevolg van die aansluiting is een conventioneel gebruik van de converterchip en daardoor een overgedetailleerd, onnatuurlijk geluid zonder body.
Mario Canever heeft zelf speciale en complexe firmware ontwikkeld, waarmee de SABRE32 chip wordt geladen en geconfigureerd. Hiermee wordt de mogelijkheden van de chip pas ten volle benut. In de kern gaat het om de inzet van gescheiden dac’s per stereokanaal, uitgevoerd met per kanaal 4 parallelle converters.
De eigen firmware van Mario zorgt er verder voor dat de in de dac chip opgenomen jitterreductie gebruikt wordt. Voor de volumeregeling wordt de 32 bit volumeregeling van de SABRE32 dac gebruikt. Dit garandeert volkomen kanaalscheiding en een perfecte kanaalbalans op de laagst mogelijke volumes. Custom FIR en IIR filters van de SABRE32 worden gebruikt. En last but not least: de digitale filtering van de SABRE32 wordt juist niet gebruikt.
De noodzakelijke Delta Sigma Dac filtering is uitgevoerd buiten de SABRE32 dac met Lundahl Interstage Trafo’s. Dit is een nogal kostbare en daarom ongebruikelijke oplossing.
De gebruikte Lundahl trafo’s zijn custom designed door CanEVER Audio en gecontroleerd en gefabriceerd door het Zweedse bedrijf Lundahl. De amorphe kernen van de Lundahl transformatoren garanderen de beste resolutie op de laagste signaalniveau’s. De trafo’s zorgen verder voor een volkomen galvanische scheiding tussen de digitale en de analoge circuits.
Voor elk stereokanaal is een Lundahl interstage trafo ingezet. Maar als u goed kijkt ziet u op de foto van het moederbord nog twee Lundahl trafo’s. Deze zijn voor een perfect uitgevoerde fasedraaiing ten behoeve van het paar gebalanceerde (XLR) uitgangen.
In andere stadia van de versterking met buizen ontkomen ontwerpers er niet aan om signaalcondensatoren toe te passen. Meestal zien we hiervoor vanwege kosten- en ruimtebesparing een aantal keurige blok-C'tjes zitten. Vaak voldoen zulke condensatortjes redelijk, maar redelijk is voor Mario Canever niet genoeg. Op het moederboard zien we daarom acht (!) mooie Mundorf condensatoren staan.
De transformatoren laten een volstrekt lineaire karakteristiek zien, over de volle audiobandbreedte die de mens kan horen. Prachtig! Als je het uithoudingsvermogen hebt gehad om bovenstaande technische verhandelingen geheel door te lezen, zal het vast de nieuwsgierigheid hebben opgewekt.
Hoe zou je eigen muziek klinken klinkt met zo’n veelbelovend en bijzonder stuk techniek?
Maar we zijn er nog niet aan toe, want de perfect geconverteerde nu dus analoge signalen moeten nog versterkt worden om aan je versterker te worden aangeboden.
Nu kan een dac zijn rekenwerk nog zo goed voor elkaar hebben, als de uitgangstrap niet van minstens even goede kwaliteit is, dan lijdt het signaal daaronder en is veel van de rekenarbeid tevergeefs geweest.
Waar de firmware de hersens vormt is de buizeneindtrap dus eigenlijk het letterlijke hart van de dac: die pompt het signaal door. In het geval van de ZeroUno DAC is de eindversterking gebouwd rond een tweetraps buisbuffer, volledig werkend in klasse A met nul feedback. Dat kan eigenlijk niet beter.
Er kunnen zowel buizen van de 6SN7GT familie of de CV181 gebruikt worden zonder aanpassingen aan het circuit. De CV181 is een soort "formule een" versie van de 6SN7GT met dezelfde uitvoercurven maar met een hogere gloeistroom. In vergelijking met de standaard 6SN7GT buis heeft de CV181 een meer solide constructie, is minder gevoelig voor microfonie, heeft een iets steviger geluid in het laag en ook een snellere attack. De dac wordt standaard geleverd met twee PSVANE CV181 MKII buizen.
Hoe meer ik lees over deze ZeroUno DAC, hoe meer speciale en soms unieke oplossingen ik tegenkom. Deze dac barst werkelijk van innovatieve, uitermate intelligente oplossingen.
Mag ik nog een paar voorbeelden geven: de balans bijvoorbeeld kun je in stappen van 0,5 dB aanpassen, de absolute fase van het signaal kun je omdraaien. Het is mogelijk om oversampling en jitter filters (IFR en IFF) aan of uit te zetten, PCM en DSD te selecteren, de resolutie van de delta-sigma converters van zes naar negen Bit te verzetten en andersom. Maar liefst 60 procent van de ontwikkeltijd is gaan zitten in het ontwerpen en aanpassen van de voeding, bestaande uit dertien aparte voedingsdelen. Er zijn luisterpanels ingezet bestaande uit ervaren muziekluisteraars en –liefhebbers. Ga zo maar door …
De ZeroUno DAC is voorbereid om DSD64, DSD128 en DSD256 af te kunnen spelen. Voor gebruik met Apple-computers of Streaming Bridges zoals van Auralic, Melco of AURENDER zijn overigens geen extra drivers nodig. Indien nodig kunnen updates achteraf worden ingebracht. Dat maakt hem tot een zekere investering.
De CanEver ZeroUno DAC staat demonstratieklaar in onze showroom. Dan kunt u horen wat deze dac kan. Heeft u een goed loopwerk en/of interesse in streaming? Weet dan dat dit apparaat bestaat en wat het in de audioketen thuis kan betekenen.
Als u tot hier bent gekomen met lezen kan ik niet anders zeggen dan: ik heb respect voor u en ik begrijp nu ook Mario's poging om het record 'aantal gesproken woorden per minuut' te verbeteren. Er is ook zoveel over te vertellen.
Het is mij helder hoe het zit met deze dac, ik hoop dat u overtuigd bent waarom deze dac zo goed kan zijn. Ik ben diep onder de indruk, het is een uniek apparaat. Dit klinkt 100% analoog en ik nodig u uit dat te komen vaststellen in onze luisterruimte. Wat mij betreft is de ZeroUno dan ook geslaagd voor het analoge muziekexamen. Cum Laude. Nee, Summa Cum Laude.
Voor het geval u dat nu al wilt weten: de verkoopprijs van de De CanEver ZeroUno DAC is in Nederland € 6990. Dit is veel geld, maar gehoord de kwaliteit zeker niet duur. Ik beloof u een muzikale beleving die even hoog kan zijn als uit een zeer kostbare analoge set bestaande uit een draaitafel en buizenphonotrap.
De ZeroUno DAC verdiende het Aanbevolen-logo van Stereophile Herfst 2017. Dat is een eer en tevens volkomen terecht. Hieronder een samenvatting in het Engels voor deze dac, voor degenen die het hele verhaal over de andere verkozen willen lezen, ook in het Engels: klik onderaan op de link naar de website van Stereophile.
While digital processors with tubed output sections aren't new, the Italian CanEver Audio ZeroUno breaks with convention by looking less like a DAC than a 2A3-fueled power amp, its two Coke-bottle–style CV181 dual-triode tubes enjoying pride of place atop a distinctly attractive case.
Under its skin is an ESS Sabre32 ES9018S chip, its eight internal differential DACs used in a quad-sum configuration.
Supplementing the ESS chip are multiple PCM and DSD filters of CanEver's own design, selectable via a menu system that also provides a switchable jitter filter, signal-polarity inversion, channel balance, and other niceties.
The ZeroUno supports PCM to 384kHz and DSD64 and 128 as DoP; newer versions of the CanEver DAC are said to provide MQA compatibility, though that was not available at the time of our review.
AD noted shortcomings in the ZeroUno's manual, especially when it came to navigating its software menu—we're told that this, too, has been refined in current production—but forgot those complaints after noting that the Italian DAC made his favorite files sound more colorful and "less hi-fi" than what he's used to hearing from digital playback.
Art's conclusion: "I've heard no other digital product that succeeds quite so well . . . at letting music sound like music." Writing from his testing lair, JA noted the ZeroUno's "respectable measured performance," but cautioned users to keep its jitter and oversampling filters switched on.
Lees de volledige tekst op ...
Akoestische aanpassingen
Buizenspecialist
Buizen matchen en upgraden
Nottingham draaitafel afstellen
Diapason luidspreker upgraden
10+ Verkoopadressen
